Zegary wertykalne (pionowe)

Opublikowany 7 listopada 2009 przez admin

Innym typem zegarów słonecznych są zegary umieszczone na ścianach pionowych.


Tak jak w poprzednich typach pręt rzucający cień jest ustawiony w sposób opisany wyżej. Górnym swoim końcem przymocowany jest do ściany i odchylony od niej w stronę południową w ten sposób, że z poziomem tworzy kąt j, czyli ze ścianą pionową (90o-j) (rys. 6 a, b, c).
Zegar słoneczny wertykalny na ścianie południowej
Podziałka umieszczona na ścianie składa się z linii rozchodzących się promieniście od punktu przymocowania pręta i podobnie jak przy zegarze poziomym jest niejednostajna. Najprostszą postać posiada wtedy, kiedy ściana, na której umieszczony jest zegar, zwrócona jest dokładnie w stronę południową, czyli znajduje się w płaszczyźnie wschód-zachód. Pręt rzucający cień odchylony dolnym końcem w stronę południową znajduje się w płaszczyźnie pionowej prostopadłej do ściany. Godzina 12 określona jest linią pionową skierowaną w dół od punktu przymocowania pręta; podziałki odpowiadające godz. 6 i 18 przebiegają poziomo, inne zaś godziny umieszczone są symetrycznie po obu stronach godz. 12. Określenie tych podziałek pośrednich można wykonać za pomocą wzoru dla zegara pionowego:

wertykalne_wzor01
We wzorze tym b oznacz kąt między linią pionową odpowiadającą godzinie 12 a podziałką dla godziny szukanej. Wartości j i t oznaczają odpowiednio: j szerokość geograficzną miejsca, dla którego robimy zegar, t czas liczony od południa, czyli od godziny 12. Np. dla godziny 14 t wynosi: 14-12=2 godz., co po zamianie na stopnie daje t =2×15o=30o.
Jeżeli ściana, na której umieszczony jest zegar, nie jest dokładnie zwrócona na południe, podziałka będzie niesymetryczna.

Zegar słoneczny wertykalny na ścianie południowo-zachodniejPręt rzucający cień musi jednak zachować swoje położenie w płaszczyźnie północ-południe. W stosunku do ściany będzie przeto odchylony w ten sposób, że z jednej strony znajdzie się bliżej ściany i tutaj wystąpi zagęszczenie podziałek godzinnych, z drugiej zaś strony odpowiednie odstępy będą znacznie szersze. Przy tym godz. 12 pozostanie nadal na linii skierowanej pionowo w dół, ale godz. 6 i 18 nie będą na liniach poziomych, lecz ukośnych, skierowanych jedna do góry, a druga w dół (Rys. 7 a, b).

Jeżeli przez j określimy kąt, o jaki odchyla się ściana od kierunku wschód-zachód, w ten sposób, że część zachodnia jest skręcona ku północy, czyli ściana jest zwrócona w kierunku południowo-zachodnim, to podziałki można obliczyć ze wzoru:

wertykalne_wzor02
autor tekstu: Krzysztof Igras

Dodaj Komentarz